عطیه کریمی| کودکانی که دچار ترس و اضطراب پس از حادثه شده‌اند و توان ارتباط برقرارکردن با اطرافیان‌شان را ندارند، خانواده‌هایی که عزیزان خود را از دست داده‌اند و در بهت و حیرت مانده‌اند، صحنه‌هایی هستند که پس از هر حادثه‌ای بسیار به چشم می‌آیند. افرادی که توانایی و کنترل خود را برای فائق آمدن با مشکلات از دست داده‌اند و ناامید و خسته منتظر دستان یاری‌گری هستند که آنها را به زندگی بازگردانند. مددکارانی که با تمام وجود پای درددل انسان‌های آسیب‌دیده می‌نشینند و با ارتباطی صمیمی جای خود را در دل آنها باز می‌کنند. هر گوشه‌ای از مسائل و مشکلات جامعه بشری را که بنگریم، بیش از پیش ضرورت حضور پررنگ مددکاران اجتماعی را درک می‌کنیم. حرف‌ها و گفتنی‌ها در این حوزه بسیار است و کار مددکاران فقط در بحران‌ها خلاصه نمی‌شود و نوع کار آنان از جنس دل و درد است. هرجا که انسانی دچار مشکلات و آسیب‌های جسمی و روحی شده باشد، پای مددکاران به میان می‌آید و آنها رسالت خود می‌دانند که برای کاهش آلام انسان‌ها از هیچ تلاشی دریغ نکنند. متاسفانه در طی این سال‌ها و با وجود مشکلات اجتماعی و بحران‌های طبیعی متعدد، حضور کمرنگ مددکاران به چشم می‌آید و آنطور که باید از ظرفیت این حوزه برای کاستن درد و رنج انسان‌های آسیب‌دیده بهره گرفته نشده است. از آنجا که حوزه مددکاری پیوند مستحکمی با فعالیت‌های بشردوستانه نهادهای اجتماعی دارد و به عنوان تخصصی‌ترین رشته مورد نیاز فعالیت‌های داوطلبی شناخته می‌شود، سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر به تازگی در راستای بهره‌بردن از این ظرفیت عظیم اقدام به راه‌اندازی شبکه گسترده‌ای متشکل از مددکاران داوطلب در سطح کشور کرده است که در قالب خانه‌های تخصصی مددکاری در استان‌ها اقدام به جذب نیروهای متخصص می‌کنند تا بتوانند پس از هر حادثه‌ای دوشادوش امدادگران به یاری آسیب‌دیدگان بشتابند و بار مشکلات را از شانه آنها بردارند. در همین راستا صبح روز گذشته نخستین نشست تخصصی مددکاران داوطلب جمعیت هلال احمر برای تقدیر از مددکاران فعال در حوادث اخیر و برگزاری انتخابات برای مشخص‌شدن هسته مرکزی خانه داوطلبان کشور در سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر برگزار شد، نشستی که در آن مسئولان سازمان داوطلبان مبنای کار جدید مددکاری را بیان کردند و مددکاران نیز پیشنهادات‌شان را برای انجام هرچه بهتر این راه جدی و دشوار ارایه دادند.
محمد نصیری، رئیس سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر در نخستین نشست تخصصی مددکاران داوطلب هلال‌احمر با تأکید برآنکه جمعیت هلال‌احمر یک نهاد اجتماعی است، گفت:«که البته به این معنا که یک نهاد امدادی، درمانی، آموزشی و فرهنگی نیست. نهاد اجتماعی همه این مولفه‌ها را باید داشته باشد، اما موثر‌ترین آنها کار با مردم، برای مردم و تعالی آنهاست. این تعریفی است که از موضوع جمعیت هلال‌احمر داده می‌شود. هر زمان که جمعیت هلال‌احمر را به سمتی ببریم که نشان دهیم یک سازمان در حوزه امدادی یا یک نهاد درمانی و آموزشی است کاملا غلط است. همه این موضوعات باید در کنار هم باشند تا به مفهوم واقعی فعالیت‌های یک نهاد اجتماعی برسیم.»
نصیری با اشاره به اینکه نهاد اجتماعی باید کارکردهای متفاوتی داشته باشد، افزود: «در نهاد اجتماعی به تخصص‌های حوزه اجتماعی نیاز داریم. برای مثال آیا وزارت بهداشت را می‌توان بدون پزشک تصور کرد. در یک نهاد اجتماعی نیز باید تخصص‌های لازم در حوزه اجتماعی در آن بروز داشته باشد. مهم‌ترین تخصص در این نهاد اجتماعی و همسو با فعالیت‌های هلال احمر، حوزه مددکاری اجتماعی است. جمعیت هلال‌احمر را نمی‌‌توان بدون مددکاران تصور کرد. حوزه مددکاری ستون داوطلبی هلال احمر است. از همان ابتدا تأسیس جمعیت هلال‌احمر بر پایه‌های فعالیت مددکاری گذاشته شده است.»
نصیری با اشاره به نقش کمرنگ مددکاران و عدم استفاده از ظرفیت این حوزه در سنوات اخیر بیان کرد: «در طول‌سال به صورت متعدد از داوطلبان و پزشکان در حوادث مختلف استفاده کردیم، اما هیچ برنامه‌ای تاکنون برای استفاده از ظرفیت مددکاران نداشتیم. در صورتی که این حوزه نقطه اصلی و کلیدی حوزه کارکرد سازمان داوطلبان و جمعیت هلال‌احمر بوده و هست.
در ساختاری که جمعیت هلال‌احمر برای تمام سازمان‌های خود در نظر گرفته است، اشاره‌ای به نقش مددکاری نشده بود. تنها در بخشی به گروه‌های سحر اشاره شده بود. در صورتی که در فدراسیون بین‌المللی صلیب‌سرخ و هلال‌احمر مددکاران بحران جایگاه ویژه‌ای دارند و حضور آنها در کنار امدادگران در حوادث به صورت موازی است.»
نصیری افزود: «در مواقع حوادث و بحران‌ها نیاز به افرادی داریم که هم روانشناس، هم جامعه‌شناس، هم امدادگر و هم توانایی ارتباط‌گیری و شناخت درد را در جامعه آسیب‌دیده داشته باشند. آن فرد و تخصص چیزی جز مددکاران نیستند.»
رئیس سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر به درخشش نیروهای امدادی و مردم در حادثه سیل امسال و فعالیت‌های داوطلبان مددکار در مناطق آسیب‌دیده اشاره کرد و گفت: «پس از این حادثه ضرورت این موضوع برای جمعیت مشخص شد و به این نتیجه رسیدیم که هر شعبه جمعیت در سطح کشور باید تیم و ساختاری در حوزه مددکاری برای مواقع عادی و بحران داشته باشد.»
او با تأکید برآنکه هلال‌احمر دستگاه حمایتی نیست که مددجو را تحت پوشش قرار دهد، افزود: «اگر زمانی ساختارهای حاکمیت دچار بحران شود و نیاز به مداخله برای کاهش بحران باشد، هلال‌احمر ورود پیدا می‌کند. مانند طرح نذرآب که به دلیل خشکسالی جمعیت درحال مهاجرت بودند و ما در قالب این طرح تلاش کردیم تا آسیب را کاهش بدهیم و باعث تثبیت جمعیت شویم یا اردوهایی که در حوزه حاشیه‌ای برگزار می‌شود مانند کاروان‌های سلامت که نیاز است مددکاران نیز حضور داشته باشند.»
نصیری با بیان اینکه جمعیت هلال‌احمر و سازمان داوطلبان به دنبال ایجاد شبکه‌ای از مددکاران هستند تا در هر بحرانی بتوانند آنها را در کنار هم جمع کنند، افزود: «نگاه ما این است که مددکاری بحران باید آماده باشند و به صورت شبکه‌ای اقدام کنند. در این حوزه باید دانش نگاری انجام شود تا براساس آن بتوانیم در ساختار جمعیت نقش مددکاران را پررنگ و موثر کنیم.»